Kiedy w jednym z odcinków “Czterdziestolatka” Stefan Karwowski zostaje zaproszony na bankiet organizowany w domu swojego dyrektora, Magda, żona Stefana, od razu zwraca uwagę na panujące w społeczeństwie zwyczaje nakazujące zaproszenie wszystkich gości w ramach rewizyty. Zaraz po odwiedzinach w mieszkaniu swojego szefa, Stefan i Magda dochodzą do wniosku, że przed organizacją rewizyty, muszą wyremontować swoje mieszkanie, aby bardziej oddawało pozycję w społeczeństwie, jaką objęli, odkąd Stefan otrzymał awans. Zaproszony przez nich ekscentryczny projektant wnętrz proponuje wiele zaskakujących rozwiązań, takich jak usunięcie drzwi pomiędzy pokojami czy umieszczenie na ścianie “kosztownego drobiazgu”, czyli portretu swoich przodków z osiemnastego wieku. Stwierdza, że obecne w mieszkaniu dzieci “zupełnie się nie komponują”, a przy planowaniu nowego wystroju bogatego domu należy całkowicie wyjść poza sferę komfortu i normalności. 

W drugim tekście cyklu o mieszkaniach filmowych bohaterów spojrzymy na mieszkania w filmach i serialach opowiadających o ludziach bogatych. Lubimy obserwować ich perypetie, ponieważ dla większości z nas taki styl życia pozostaje całkowicie nieosiągalny. Z ciekawością zaglądamy do ich mieszkań, zastanawiając się, jak wyglądałoby nasze życie, gdybyśmy funkcjonowali w takim standardzie. Jednak do jakich wniosków dochodzimy? Czy wnętrza zamożnych to rzeczywiście wnętrza lepsze do życia?

Nie wychodź przed szereg

Mówiąc o kosztownych przestrzeniach oraz ich właścicielach, grzechem byłoby pominąć jeden z głośniejszych seriali ostatnich dziesięciu lat, jakim jest „Sukcesja”. Ten emitowany od 2018 do 2023 roku, czterosezonowy serial opowiada o dorosłej trójce rodzeństwa walczących o uznanie swojego ojca (szefa i założyciela czołowej, amerykańskiej firmy medialnej), aby docelowo odziedziczyć po nim władzę. 

Kendall, Roman i Siobhan wychowali się w obezwładniającym bogactwie. Każda materialna zachcianka mogła zostać spełniona, czego nieustannie pilnował obszerny sztab specjalnie zatrudnionych osób. Ich codzienne życie poza pracą i/lub wyścigiem o względy ojca, opierało się na pobytach w swoich willach oraz najlepszych restauracjach i hotelach. Podróżowali wyłącznie prywatnymi limuzynami, helikopterami i samolotami. Podczas trzydziestu dziewięciu odcinków mieliśmy stale okazję śledzić każdego z bohaterów, gdy Ci sprawiali wrażenie być zajętymi sprawami ważniejszymi od naszych. Ich zachowanie oraz ogólny sposób bycia sprawiał, że nikomu z widzów nawet się nie przyśniło, aby móc podważyć zasadność ich sposobu życia.

Jednak teraz, kiedy niedługo minie rok od emisji finałowego odcinka, możemy śmiało powiedzieć, że poza ogromnym bogactwem, bohaterowie „Sukcesji” nie mieli wiele do zaoferowania. Ze względu na swoją niekończącą się potrzebę zaimponowania ojcu, żadne z nich nie miało w swoim życiu przestrzeni na utworzenie jakichkolwiek więzi emocjonalnych z inną osobą ani na rozwinięcie zainteresowań czy hobby. Kendall, Roman i Siobhan byli nieszczęśliwi i całkowicie zagubieni w swoich przepełnionych bogactwem życiach, co bardzo dobrze reprezentowały wnętrza ich mieszkań. 

Oczywiście każde z tych apartamentów znajdowało się w niezwykle atrakcyjnej okolicy, najczęściej na odpowiednio wysokim piętrze, z wystarczającą ilością działającej całą dobę ochrony i obsługi. Wystrój wnętrza był zaprojektowany stosowanie do najświeższych trendów, z wykorzystaniem najdroższych materiałów i sprzętów. 

Jednak w każdym z tych miejsc mogliśmy zauważyć przerażającą i przygnębiającą pustkę. Bohaterowie przebywali w tych przestrzeniach rzadko, jakby pojawili się tam na chwilę. Nie zwracali uwagi na pomieszczenie, w którym przebywali, tak jak nie zwracali uwagi na inne przyziemne tematy. Mieszkanie miało potwierdzać status społeczny. 

Wystrój wnętrz, tak jak każda inna forma dekoracji czy próba urozmaicenia swojego życia, były postrzegane jako zainteresowanie osób słabych, którym nie warto poświęcać swojego cennego czasu. Istniała tylko jedna postawa, która była szanowana przez resztę środowiska, a przede wszystkim przez Logana, ojca rodu. Jakakolwiek próba autoekspresji poprzez ubiór lub wystrój wnętrz była powodem do szykanowania w grupie. Dobrym przykładem takiej sytuacji jest scena z torebką przyniesioną przez nową partnerkę Kuzyna Grega, jednego z drugoplanowych bohaterów, na początku czwartego sezonu.

Przyszła z niedorzecznie pojemną torbą. Co w niej ma? Buty do metra? Śniadaniówkę? Jest olbrzymia, gargantuiczna. Jak na biwak. Albo skok na bank.„

Tom Wambsgans po ujrzeniu kontrowersyjnej torebki, Sukcesja, sezon 4, odcinek 1, prod. HBO, USA, 2018 – 2023

Ta sarkastyczna wypowiedź szybko podbiła serca internautów, a specjaliści przyznali, że ukazana torebka byłaby postrzegana jako kompletne faux pas wśród prawdziwych przedstawicieli tej klasy społecznej.

O bohaterach “Sukcesji” często mówi się, że są okropnymi ludźmi. Nie chcielibyśmy się z nimi przyjaźnić, a wręcz balibyśmy się odbyć z nimi jakąkolwiek interakcję. Jednak od samego początku byliśmy do nich przywiązani i byliśmy w stanie, w możliwie najbardziej zaskakujący sposób, ich zrozumieć. Tak samo jest z przestrzeniami, w których się znajdują i z zasadami dotyczącymi wystroju, jakie preferują. Przerażają nas, lecz intrygują. Nie zgadzamy się z nimi, jednak jesteśmy w stanie je zaakceptować.

Wczasy bogatych prowadzą do morderstwa

Tak jak wspominałem w pierwszym artykule z naszego mieszkaniowego cyklu, obserwacja mieszkań filmowych bohaterów to dobry sposób na ich bliższe poznanie i zrozumienie. W tym kontekście ciekawym doświadczeniem może być podążanie za historią, w której nigdy nie dowiadujemy się tego, jak wygląda codzienne życie bohaterów, ponieważ poznajemy ich perypetie podczas wyjazdu na wczasy, tak jak ma to miejsce w niezwykłym serialu zatytułowanym “Biały Lotos”.

Jest to serial, którego bohaterów poznajemy na wakacjach w eleganckich hotelach o tytułowej nazwie. W pierwszym sezonie akcja rozgrywa się na Hawajach, z kolei drugi sezon oprowadza nas po przepięknej Sycylii. Podobnie jak w “Sukcesji”, bohaterowie “Białego Lotosu” to w większości „okropni bogacze”. Oglądanie ich opływających w luksusie na początku irytuje, jednak każdego tygodnia coś przyciąga nas ponownie do ekranu. Serial jest pełen intrygujących wątków oraz świetnie nakreślonych postaci, a wisienką na torcie pozostaje element kryminalny – na początku obu sezonów dowiadujemy się, że na końcu wakacji któreś z bohaterów umrze.

Ukazane wnętrza nie zostały udekorowane przez samych bohaterów (chociaż dekoracja wnętrza ich domów prawdopodobnie również została zlecona komuś innemu). Mimo to, dzięki stylistyce wybranych przez nich pokoi hotelowych również możemy się wiele dowiedzieć. Twórcy serialu upewnili się, aby elementy scenografii dyskretnie nawiązywały do życia bohaterów. I tak, w drugim, włoskim sezonie pokoje urządzone w pełnym przepychu stylu zawierały ceramiczne rzeźby nawiązujące do włoskiej legendy Teste di Moro, zgodnie z którą kobieta odcięła swojemu mężczyźnie głowę, po tym jak dowiedziała się o jego zdradzie. Obecność tych rzeźb w pokojach bohaterów serialu silnie nawiązuje do głównego motywu opowiadanej historii, jaką jest zdrada oraz czająca się śmierć jednego z bohaterów.

Ta przestrzeń może denerwować

Podczas gdy mieszkania bohaterów “Sukcesji” były zawsze przedstawione jako nieco puste i od początku wywołujące postrach, w wielu innych filmach i serialach przestrzeń bywa przedstawiona jako pozornie przyjazna, a wręcz przytulna.

Takim tytułem jest “Awantura”. Serial opowiadający o niekończącym się sporze pomiędzy dwójką nieznajomych wiodących całkowicie inne życia i funkcjonujących w zupełnie innych klasach społecznych. Danny zmaga się z depresją i problemami finansowymi, jednocześnie próbując sprowadzić swoich rodziców z Korei do Stanów. Z kolei Amy jest bogatą właścicielką ekskluzywnego sklepu z rzadkimi roślinami. Poznają się przypadkiem i wbrew własnej woli. Przywiązują się do siebie, chociaż nie przestają pałać do siebie szczerą nienawiścią.

Dzięki swojej unikalnej formule, jest to serial wyjątkowy. Idealnie zwraca uwagę na wpływ, jaki mogą mieć pieniądze na ludzkie życie, jednocześnie potwierdzając przysłowie, że ostatecznie żadna kwota na bankowym koncie szczęścia nie daje, czego świetną reprezentacją jest postać Amy.

Na pierwszy rzut oka, jej życie jest idealne. Jej biznes kwitnie, ma przystojnego męża i wspaniałą córkę, a jej dom zapiera dech w piersiach. Jednak już w pierwszym odcinku dowiadujemy się, że życie w tak pięknym domu jest dla niej wręcz opresyjne. Kobieta zwraca uwagę, że zawsze pojawia się coś, co nie działa. Coś, co powinna naprawić lub kupić. Pracując w ekskluzywnej branży, widzi jak wiele osób oczekuje od niej nadążania, a wręcz wyprzedzania wszystkich trendów, które zmieniają się według niej zbyt szybko.

Wnętrze jej domu sprawia wrażenie idealnej oazy spokoju w kolorach ziemi. Z czasem zauważamy, że to nie ona zarządza tym domem, a dom nią. Jego stan jest odzwierciedleniem jej wewnętrznej potrzeby podążania za perfekcjonizmem, który w każdej chwili może pęknąć. Wnętrze urządzone w taki sposób nie pozwala na wyrażenie jakichkolwiek emocji, co tylko potęguje złość bohaterki.

Pieniądze, a umiejętności

Nie jest nowością stwierdzenie, że pieniądze nie dają nam wszystkiego. Oczywiście, stać nas na wynajęcie kogoś, kto zaprojektuje nasze wnętrze, lecz nie będzie miało to takiego efektu, jakbyśmy zrobili to sami. Przy projektowaniu przestrzeni najważniejsze jest, aby reprezentowała i służyła ona tym, którzy będą w niej przebywać.

Opisane przeze mnie przykłady pokazują, że zamożni ludzie często nie potrafią urządzić przestrzeni, w których mieszkają i które mają być ich domem. Ale może Ty znasz przykłady ekskluzywnych wnętrz, w których rzeczywiście chciałbyś/chciałabyś zamieszkać? Napisz do nas!

Tymoteusz Buhl

Koordynator projektów, Design Starteru oraz promocji fundacji, producent wystaw. Kulturoznawca i manager kultury.