Rok 2021. Świat powoli oswajał się z sytuacją pandemiczną, a my właśnie otrzymaliśmy zaproszenie od nadal budującej się, nowej instytucji kultury w centrum Bydgoszczy posadowionej na Wyspie Młyńskiej. Mieliśmy stworzyć koncepcję utworzenia nowego festiwalu miejskiego o tematyce polskiego wzornictwa. Od samego początku byliśmy niezwykle podekscytowani – wiele osób o tym nie wie, ale większość członków Fundacji pochodzi właśnie z Bydgoszczy! Mimo, że od wielu lat mieszkamy w innych miejscach, nadal wiążemy z tym miastem wiele wspomnień i zawsze chcieliśmy tam wrócić, aby dołożyć swoją cegiełkę do jego rozwoju. 

Bydgoszcz, przemysł i innowacje

Przygotowana przez nas szczegółowa propozycja festiwalu od samego początku podkreślała, że festiwal będzie nawiązywać przede wszystkim do bogatej historii przemysłu i innowacji, jaka cechuje się Bydgoszcz. Jeszcze niedawno, bo w latach 70. – 90. XX w. miasto reprezentowało przecież najwyższy poziom nowoczesności, m.in. poprzez projektowanie i produkcję nowatorskich rozwiązań elektrotechnicznych w słynnych Eltrze i Telfie, wysokiej jakości mebli w Bydgoskiej Fabryce Mebli, instrumentów muzycznych i materiałów fotograficznych w Fotonie oraz niezawodnych środków transportu zarówno w Romecie, jak i później w Pesa.  Dodając do tego możliwości komunikacyjne, jakie dawało bezpośrednie położenie u zbiegu rzek Brdy i Wisły, miasto było w tamtym czasie innowacyjną potęgą, która wynikała z kreatywnych rozwiązań powstających na deskach licznych biur projektów.

Festiwal miał budować tożsamość miasta w oparciu o jego historię gospodarczą i kreatywną, rozwijać kompetencje Bydgoszczy jako miasta dbającego o poprawianie jakości życia mieszkańców oraz jednocześnie samodzielnie ich aktywizować. Jak nam poszło?

Charyzmatyczny pilotaż

Pierwsza, pilotażowa edycja festiwalu Bydgoskie Dni Projektowe została obdarzona hasłem przewodnim „Wymiana” – bo wymiana właśnie teraz odbywa się na wielu poziomach: świata realnego i cyfrowego, przestrzeni miasta oraz międzypokoleniowego, twórczego aktywizmu. Wymiana doświadczeń, zasobów, opinii jest procesem bardziej demokratycznym niż nam się wydaje i świetnie oddaje ideę Bydgoskich Dni Projektowych. Kuratorką festiwalu została Beata Bochińska, prezesa Fundacji. Festiwal odbył się w dniach 14-16 października 2022 roku w świeżo otwartym Centrum Nauki i Kultury Młyny Rothera w Bydgoszczy. 

            To właśnie wtedy swoją premierę miały trzy wystawy utworzone w ramach nowatorskiego projektu Fundacji pt. Dizajn na wynos: „RóżniMy” kuratorki Agnieszki Stanasiuk, „Gra Towarzyska” kuratorki Katarzyny Hodurek-Kiek oraz „Blisko” kuratorki Anny Siedleckiej. Każda z nich prezentowała wybrane pięć obiektów zaprojektowanych zgodnie z polską myślą projektową. Wystawy były dostępne w formie stacjonarnej oraz cyfrowej, wspólnie tworząc multimedialne doświadczenie łączące oprowadzanie klasyczne z jego cyfrowym odpowiednikiem w formie VR i 360, utworzonym we współpracy z Szymonem Blochem oraz jego wspaniałym zespołem z firmy Scan3D.

            Pierwsza edycja festiwalu okazała się też być miejscem dla poszukiwań, samorozwoju i odpoczynku. Uczestnicy mieli możliwość wzięcia udziału w serii warsztatów oraz w Dizajn challenge’u – hackatonie zorganizowanym dla zespołów kreatywnych poszukującym rozwiązań na promocję polskiej myśli projektowej. Część festiwalu była zarezerwowana również wyłącznie na odpoczynek. Chcieliśmy, żeby nasi goście czuli się dobrze w przestrzeni festiwalu, bo wtedy poczują się dobrze w swoim mieście.

            Festiwal okazał się bezsprzecznie sukcesem. Na trzy dni października, centrum Bydgoszczy mówiło tylko o dizajnie. Zarówno podczas samego weekendu festiwalowego, jak i przez cały okres trwania wydarzeń związanych z festiwalem pojawiło się łącznie ponad 16 tysięcy osób. Wielu udało nam się zainspirować i zmotywować do dalszego działania, bo aż 85% odwiedzających oświadczyło, że planują kontynuację kreatywnego działania w mieście. Decyzja była jednoznaczna: Robimy kolejną edycję!

„Ciągłość” czyli pracujemy nad kolejną edycją!

Hasło przewodnie drugiej edycji festiwalu ściśle nawiązuje do ważnej tradycji związanej z wzornictwem, jaką jest ciągłość idei i tradycji, czyli przede wszystkim odwoływanie się do wcześniejszych osiągnięć i doświadczeń. Powodów dla ustalenia takiego hasła było wiele – chcieliśmy, aby druga edycja nawiązywała do pilotażu, aby uczestnicy nadal czuli się komfortowo. Żeby festiwal stał się dla Bydgoszczan tradycją. 

            W ramach drugiej edycji postanowiliśmy także kontynuować projekt rozpoczęty podczas Dizajn challenge’u – czyli projekt gry planszowej pt. „Kolekcjoner” utworzony przez czwórkę utalentowanych studentów wzornictwa na Politechnice Bydgoskiej. We współpracy z naszą Fundacją, Młynami Rothera oraz Politechniką Bydgoską, młodzi twórcy utworzyli koło naukowe Wzorzy, potroili skład osobowy i pełną parą rozpoczęli pracę nad utworzeniem w pełni funkcjonalnego prototypu gry. Rozgrywki urządzone podczas drugiej edycji festiwalu szybko stały się niezwykle popularną aktywnością wśród odwiedzających.

            Ciągłość była reprezentowana także poprzez wydłużenie aktywności związanych z festiwalem – była to odpowiedź na pytania wszystkich, którzy dziwili się, że taki dobre wydarzenie trwa tylko trzy dni. Projektując kolejną edycję, wzięliśmy te opinie pod uwagę i zaprosiliśmy studentów Politechniki, Plastyka Miejskiego oraz Fundację Leroy Merlin, aby wspólnymi siłami zaprojektować witryny lokali umieszczonych w centrum miasta. Dzięki takiemu rozwiązaniu, festiwal żył dłużej, a jednocześnie wyszedł poza budynek Młynów i dotarł do większej ilości mieszkańców. Szczególną uwagę przykuła witryna księgarni Toniebajka zaprojektowana przez Natanaela Rydziewskiego.

Oczarowanie

Głównym punktem programu drugiej edycji festiwalu niezaprzeczalnie była wystawa, której tematyka również nie została wybrana przypadkowo. Z wyborem wiąże się niezwykle ciekawa interakcja, która wydarzyła się podczas pierwszej edycji festiwalu. Otóż jednym z obiektów prezentowanych na wystawie pt. „Gra Towarzyska” kuratorki Katarzyny Hodurek-Kiek były kielichy zaprojektowane przez już nieżyjącego, bydgoskiego artystę szkła Wiesława Krysiaka. Obiekty zostały zauważone przez jego rodzinę, która pojawiła się na festiwalu i szybko nawiązała kontakt z Fundacją, informując nas o posiadaniu nieopublikowanej kolekcji materiałów i projektów Krysiaka, jak również unikatowych szklanych obiektów, które powinny zostać ujrzane przez świat.

            Ponieważ Krysiak był wyjątkowo barwną osobowością, wystawa jego twórczości również nie mogła być prostą prezentacją zaprojektowanych przez niego obiektów. Dlatego do pracy nad wystawą zaprosiliśmy Konrada Kulczyńskiego, trójmiejskiego twórcę wizualnego i filmowego. Konrad stworzył ideę „Oczarowania” – wystawę składającą się z ośmiu części, po których zwiedzający poruszają się wzdłuż stworzonej przez niego ścieżki narracyjnej i powoli odkrywają opowieść o świetle i jego ogromnym znaczeniu, zarówno dla filmu, pracy w szkle jak i dla naszego zwykłego życia. 

            Nie jest kłamstwem powiedzenie, że na wystawie można było zobaczyć wszystko – od pojedynczej wiązki światła wychodzącej ze starannie ułożonych pryzmatów, poprzez cyfrową projekcję witraży, autorskie konstrukcje kinematografów, szklane obiekty Krysiaka „zatopione” w oceanicznej przestrzeni specjalnej scenografii, zdekomponowany witraż w wielkiej skali, aż po wszechobecną technologię sztucznej inteligencji pozwalającej zanurzyć się w wyimaginowanym świecie instalacji cyfrowej. Wszystkie te elementy uzupełnione zostały specjalnie stworzonym udźwiękowieniem autorstwa kompozytora Ola Walickiego, którego muzyka przenosiła nas do innego świata. Wystawa posiada także swoją cyfrową wersję w serwisie Dizajn na wynos, w której, podobnie jak przy poprzednich wystawach, możemy odnaleźć bogatą warstwę merytoryczną, dostępną dla każdego zawsze i wszędzie. 

Wpływamy na wszystkie zmysły!

Podobnie jak przy pilotażu, bardzo nam zależało, aby druga edycja również poruszyła i zainspirowała mieszkańców miasta do dalszego działania. Dlatego utworzyliśmy serię warsztatów o nazwie „Projektowanie zmysłów”, gdzie podczas prowadzonych przez specjalistów spotkaniach, uczestnicy mieli możliwość nauki profesjonalnego wykorzystania swoich zmysłów. 

            Warsztaty związane ze zmysłem smaku prowadzone były przez Małgorzatę Mintę – dziennikarkę, blogerkę, autorkę i kolekcjonerkę książek kulinarnych. Uczestnicy spotkania mieli okazję poznać korelacje pomiędzy smakiem, teksturami i kolorami. O zmyśle dotyku obszernie podczas swoich warsztatów opowiedziała Beata Palikot-Borowska – artystka, malarka, projektantka tkanin i dywanów. Uczestnicy spotkania mieli możliwość nauki samodzielnego utworzenia niewielkiego „dywanu” na kompaktowych krosienkach.

O niezwykłej roli wzroku opowiadał podczas swoich warsztatów Konrad Kulczyński – trójmiejski twórca wizualny, kurator wystawy „Oczarowanie”. Konrad podzielił się doświadczeniem związanym z tworzeniem animacji poklatkowych, a następnie zachęcił uczestników do udziału w serii eksperymentów związanych z wykorzystaniem różnych źródeł światła, co pozostaje niezwykle istotną praktyką przy tworzeniu własnych animacji. Natomiast słuchem zajął się Olo Walicki – kompozytor, producent muzyczny, autor udźwiękowienia wystawy „Oczarowanie”. Olo przygotował dwudniowe warsztaty dla młodych twórców wszystkich dziedzin artystycznych, podczas których poruszył wszystkie kwestie związane z sound designem, czyli projektowaniem atmosfery i środowiska dźwiękowego.

Czy udało nam się Was oczarować?

Kilka miesięcy po zakończeniu festiwalu, pozostaje pytanie: Czy druga edycja rzeczywiście oczarowała odbiorców? Dane jasno odpowiadają: Tak! Podczas samego weekendu festiwalowego, odwiedziło nas ponad 12 tysięcy gości. Dodatkowo, wystawę „Oczarowanie” stacjonarnie odwiedziło do końca stycznia 10 tysięcy osób, a do jej cyfrowej wersji w serwisie Dizajn na wynos zajrzało więcej niż tysiąc Internautów. Opinie zwiedzających były jednoznaczne: Przez tę wystawę, jak i cały festiwal nie dało się przejść obojętnie!

Co dalej?

Druga edycja Bydgoskich Dni Projektowych była ostatnią współtworzoną w takim zakresie przez Fundację Bochińskich. Festiwal zostawiamy w dobrych rękach świetnego zespołu Młynów Rothera. Cieszymy się, że mogliśmy wspólnie rozpocząć tę wspaniałą tradycję świętowania dizajnu w naszym rodzinnym mieście. Ale bez obaw! Nasza rola w festiwalu nie kończy się całkowicie – od teraz będziemy czynnymi uczestnikami kolejnych edycji, które zapewne z rozmachem przygotuje zespół Młynów. Do zobaczenia jesienią 2024!

Beata Bochińska
Historyczka sztuki, prezeska Fundacji Bochińskich, specjalistka zarządzania wzornictwem i prognozowania trendów stylistycznych, autorka książek, raportów, kuratorka festiwali i wystaw, jurorka konkursów projektowych. Była prezesa IWP i wykładowczyni SGH, UW. Prywatnie kolekcjonerka wzornictwa z obszaru Europy Środkowej i Wschodniej zza żelaznej kurtyny.

Tymoteusz Buhl

Koordynator projektów, Design Starteru oraz promocji fundacji, producent wystaw. Kulturoznawca i manager kultury.